برآورد تنوع ژنتیکی، وراثت‌پذیری و رابطة بین عملکرد دانه و اجزای وابسته در ژنوتیپ‌های نخود پاییزه در شرایط دیم

به‌منظور برآورد تنوع، وراثت‌پذیری، روابط بین صفات و تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بین عملکرد دانه و اجزای عملکرد، چهارده رگة (لاین) نخود سفید به مدت سه سال (93-1390) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار، ارزیابی شدند. نتایج تجزیة مرکب گویای معنی‌دار بودن تفاوت بین ژنوتیپ‌ها در اغلب صفات بود. بالاترین مقدار ضریب تغییرات فنوتیپی به ترتیب برای عملکرد دانه، شمار غلاف در بوته و شمار دانه در بوته و بالاترین مقدار ضریب تغییرات ژنوتیپی به ترتیب برای عملکرد دانه، عملکرد زیست‌توده (بیولوژیک) و ارتفاع بوته به دست آمد. این نتایج مبین این نکته بود که اصلاح این صفات از راه گزینش محتمل است. وراثت‌پذیری بالا همراه با بهرة ژنتیکی میانگین بالا برای عملکرد دانه، شمار دانه در غلاف و وزن صددانه نشان داد که گزینش فنوتیپی برای این صفات می‌تواند مؤثر باشد. عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد زیست‌توده و شمار شاخه‌های اولیه داشت؛ لذا این صفات را می‌توان برای گزینش ژنوتیپ­های با عملکرد بالا در نخود استفاده کرد. تجزیة مسیر آشکار ساخت که شمار دانه در بوته و به دنبال آن شمار شاخة اولیه ، وزن صددانه و عملکرد زیست‌توده تأثیر مستقیم مثبتی بر عملکرد دانه داشتند. همچنین می­توان شمار شاخه‌های اولیه، شمار شاخه‌های ثانویه و شمار روز تا گلدهی را به‌عنوان معیار گزینش غیرمستقیم برای عملکرد دانۀ بالاتر به کار برد.